rai Rai.d. (NBIV 600)
source

1:	σλόβο φτόροε ζαραδί γόσποδοβα τα σαδόβηαι σφετάγω προρόκα δανιηήλα	[Title] Second Homily about the Divine Judgement by the Holy Prophet Daniel
2:	1860	[Title] 1860
3:	τόαι σφετί προρόκ δανηήλ βίδε νά ϛράσνꙋ σαδόβηαι γόσποδοβα τα,	thus saw the Holy Prophet Daniel at the terrible Judgement of the Lord
4:	τακά κάζβασε	thus he spoke:
5:	βίδεχ βετχαγꙋ τένμη δόνδιζε προϛόλη ποϛάβησα σε	ʺI saw the Ancient of days, as the thrones were setʺ
6:	η σέδη πρηβέτζαα νά προϛόλη ογνινομ	ʺand the Eternal One sat on the throne flaming with fireʺ
7:	οτκολό η νεγό τμάμη τέμ η αγγελη η αρχάνγγελη, σλꙋζέχꙋμ εμꙋ́ σόσ ϛράχομ	ʺand around him hundreds of thousands angels and archangels served him with fearʺ
8:	υ ποτέτζε ρεκά ογνενα.	ʺand a river of flame flowedʺ
9:	τάε ρεκά βρή ϛράσνꙋ	ʺthe river is boiling horriblyʺ
10:	η κλοκότη	ʺand it bloatsʺ
11:	τάε ϛε δα ζαβλετζέ γρέσνι τε ꙋ βέτζνα μόκα δα σα μότζετ σάσ διάβολε,	ʺthis (river) will bring the sinners to the eternal torment, to be tormented by the devilsʺ
12:	τοέ σφετί προρόκ δανιήλ ꙋτ τοβά βηδένιε μλόγꙋ σα ꙋπλάσηλ	when this saint Prophet Daniel saw this vision, he became scared very much
13:	ζαϛό βήδελ κακβό ϛέ δα πꙋ́δε ϛράσεν σꙋ́τ πόζηη	because he saw what is going to be (at) the terrible Judgement of God
14:	η μλόγꙋ ημάλ ϛράχ	and he had feared a lot
15:	η πλάκαλ οτ τοβά ϛράσεν βηδένιε,†	and he cried because of that terrible vision
16:	ημάλω τοβά βρέμε τζάρ νέ βέραν,	there was a faithless king in that time
17:	τοέ τζάρ νέϛꙋ μꙋ σα εβήλꙋ ꙋτ καρέσ να τόγꙋ σφετάγω προρόκα δανιήλα	this king had (ʺappeared to himʺ) some malice towards this saint Prophet Daniel
18:	η γꙋ φαρλή να αρσλάνε τε ζήφ δα γꙋ ηζεδατ	and he threw him to lions, so that they eat him alive
19:	ο λελε τζꙋ́δꙋ δήβνꙋ η μλόγꙋ γꙋλέμꙋ	oh, look! (what a) wondrous and very great miracle!
20:	τακίβα αρσλάνε ϛράσνη, η ꙋ τρί δνη γλάδνη,	such terrible lions, (held) hungry for three days!
21:	αμή μꙋ σα πꙋκλꙋνήλη	but they bowed to him
22:	η νꙋγή τε μꙋ λήζαλη	and they licked his legs
23:	η κρότκη μꙋ σα ꙋτζηνήλη κατꙋ οφτζά νά ꙋφτζέρ	and they became tame as sheep to a shepherd
24:	γλέδαητε σηγά κο ημα βέρα η τζήϛꙋ ζηβέε	look now, who has faith and lives purely!
25:	τοέ σφετί προρόκ δανηήλ νέ ημαλ νήκακαφ γρέχ	this holy prophet Daniel had no sins
26:	η πήλ τζη̂σ κατꙋ́ άγγελ πόζηη	and he was pure as an angel of God
27:	η ꙋ τρή δνή σηδέλ πρη γλάδνη αρσλάνε ꙋ έμα δληπόκα ζατβόρεν	and he sat for three days in a deep hole with hungry lions
28:	αμή τίε λιꙋ́δη ζβέρꙋβε ꙋτ σφετάγω ημάλη ϛράχ ꙋτ νέγꙋ	but those fierce beasts were afraid of the saint
29:	ζαϛό φάφ ꙋϛά τα μꙋ νόσιλ μόλπα	because he carried prayer in his mouth
30:	η ημάλ πόγ ꙋ νέγꙋβα τα δꙋ́σε	and he had God in his soul
31:	ζατꙋβά νή μόγλη δα γꙋ ηζεδατ αρσλάνε τε	thus the lions could not eat him
32:	σλꙋ́σεїτε βίε	you hear
33:	ζαϛό νή(ε)κοη πότ νή σα μόλητε πόγꙋ,	because you never pray
34:	νη σλꙋ́σετε ϛό βη ꙋ́τζη χριϛόσ ꙋτ σφετό ευάγγελιꙋ	nor do you listen to what Christ teaches you in the holy Gospel
35:	αμη χόδιτε πη̂σ ϛράχ πόζηη	but rather you go without the fear of God
36:	τέσκꙋ η κόρκꙋ βάμ ϛε δα πήδε να βάσια ꙋμιράνιε	it will be hard and bitter for you, when you will be dying
37:	σέκηη δεν δάβατε να διάβολα βάσι τε ρέτζη γρέσνη χꙋρατή η ζπόροβη	every day you give the Devil (his due) with your sinful words
38:	η σί τε βάσι ρέτζη γρέσνη χη πήσꙋβα διάβολα τ να νέγꙋβη ταη τεφτέρε	and all your sinful words are written down by the Devil in his notebooks
39:	βίε σλέπη ꙋμꙋβε νι βιδητε τίε ꙋζϛη ϛό βη ζαꙋ́ϛη διάβολα τ	you blind minds, you don't see those reins by which the Devil has caught you
	η βα βλετζέ ꙋ βέτζνα μάκα	and (by which) he drags you to the eternal torment
40:	σιγά τζιꙋβέτζη κατό σλέπη νά φσέκακβꙋ ζλό ταρτζάτ κατό τίε να σιντζήρε τ	now, people run as blind to any evil, as if they were chained to it
41:	κατꙋ́ γή τη γη βήκατ δα χη βαρζάτ ꙋ σιντζήρε τ	as if they were calling them to get chained (?)
42:	τακὰ διάβολα τ ταρτζή η χόδη πꙋ τζελοβέτζη τε σκόρꙋ δα χμή βαρζέ ꙋμꙋβέ τε	thus also the Devil runs and walks around the people to chain their minds
	δα νη πꙋζνὰβατ τβόη τε γρέχοβε	so that they don't know your (?) sins
43:	μλόγꙋ σα ράδꙋβα διάβολα τ ζα τίε τζελοβέτζη κꙋτρή νη μίσλετ γρεχοβέ τε η ꙋμιράλκα	the Devil rejoices much about those people, who don't think (about their) sins and death
44:	τοή κοήτꙋ ꙋμίρα πέσ ποκαένιε τέσκꙋ η κόρκꙋ τέμ	it is hard and bitter to them, who die(s?) without repenting
45:	σήτζκη σφεττζή πηλή τζήϛη κατό άγγελη	all the saints were pure as angels
46:	δέν η νόσ σα μόληλη νά πόγα	they prayed for the day and night to God
47:	σίγα λέγνατ	now they lay down
48:	η ϛάνατ κατό δꙋπήτατζη η κατꙋ́ κόνιε,	and they become like cattle and horses
49:	νή σα πρηκάρϛꙋβατ,	they don't cross themselves
50:	νή μετάνιε πράβετ,	nor do they pray
51:	νή πεέτ	nor sing
52:	η δρέμετ	and sleep
53:	διάβολα τ χμη ζατβόρηλ οτζή τε	the Devil closed their eyes
54:	τα νη βήδετ πότ πόζηη	so that they don't see the way of God
55:	εδνή σα ϛόριλη σλꙋ́γη ηζμετκέρε να διάβολα	some have become servants of the Devil
56:	νή σλꙋ́σετ ϛό χη ꙋ́τζη χριϛόσ,	they don't hear, what the Christ teaches them
	α ϛό χη ꙋ́τζη διάβολα τ	but rather what Devil teaches them
57:	χόδετ πꙋ παїκη η πο μαї́κη	they go to diviners and mothers (?)
58:	ωχ	oh
59:	πεζιꙋ́μνη η μꙋ́ζε η ζένη σι κꙋ́πιꙋβατ σαμή βέτζνα μάκα	mindless men and woman buy their own eternal torment
60:	σαμί φλήζατ φάφ ογανε τ	they enter the fire by themselves
61:	νι βίδετ σί τε[η] σφετή ϛό ημάλη ϛράχ ꙋτ πόγα η πλάκαλη	they don't see all the saints, who feared God and cried
62:	α σιγὰσνη χριϛιὰνε ημε πόζηη χꙋ́λετ	and the contemporary Christians blaspheme about the name of God
63:	η σφετό κραϛένιε ησπꙋγανίλη σάσ προκλέτο πιάνιε η μαγίη	and they paganized their baptism with accursed divination and magic
64:	σαμή σα πρηδάβατ νά διάβολα	they gave themselves over to the Devil by themselves
65:	ωχ	oh
66:	σλέπη η πεζίꙋμνη κ̶α̶τ̶ό̶ κακάφ ϛε δα δαδέτε τζιꙋχαπ νά χριϛά	you blind and mindless ones, what answer are you going to give to Christ?
67:	βίε ϛε πλꙋβάρε νά διάβολα κꙋγά ϛε σα κραϛίλη	you spat at the Devil as you baptized yourself
68:	α σιγά πάκ σα πꙋκλάνετε νά διάβολα σάσ πάνηε η σάσ μαγήη	and now, you bow to the Devil again with divination and magic
69:	τίε ραπὸτατ νά διάβολα τ	these work for the Devil
70:	η τζὴνατ χꙋσμέτ νά σατανά	and they make service to Satan
71:	κꙋγά σα κραϛήλη τζηνήλη νήχνꙋ τꙋ σι νηβέϛη χριϛὰ	when they were baptized, they made their (soul) a bride for the Christ
72:	τίε ꙋτζήνηλη τέχνη δꙋ́σι νηβέϛη να διάβολα	these made their souls brides for the Devil
73:	σιγὰ σα σλέπη χριϛιάνε τε	now the Christians are blind
74:	ζαϛὸ νή χη ꙋτζέτ πόπꙋβε τε	because their priests don't teach them
75:	να νήχ βήκα προρόκ ησαηε	prophet Isaiah calls to them:
76:	γόρε, γόρε	ʺwoe, woeʺ
77:	σκρίσνα ζραϛε πότ πόζηη	ʺyou hide while looking at the way of Godʺ
78:	η προρόκ ησαήε βήκα	and prophet Isaiah calls:
79:	σα προϛήλ οτ πιάνσφο πάϛιρι τε	ʺlet (?) the shepherds will be freed of drinkingʺ
80:	η προρόκ ηερεμίε βήκα	and prophet Jeremiah calls:
81:	γόρε βάμ πότατ πάϛιρι τε η ζε πόγꙋπλεї́οτ η ραϛꙋτζάοτ οφτζή	ʺwoe to you, o shepherds, who waste and scatter (my) sheepʺ
82:	πάϛιρε μοή ζήματ βόλνα η μάσλꙋ	ʺmy shepherds take the wool and fatʺ
83:	η οφτζή μοή νί γη πασάτ	ʺand they don't bring my sheep to pasturesʺ
84:	εδνά ακꙋ ζαγήνε οτ βάσ ϛαή δα ε πꙋσάκατ τακά γλαγόλατ αδοναή γόσποτ ελοη σαβαώδ	ʺif one is lost, they let it soʺ ʺthus speaks Adonai, the Lord, Eloi Sabaothʺ
86:	α σεγὰ ημα δβέ βρατά ωτβόρενη	and now they have two doors open
87:	κοή δέκα σάκα τάμꙋ φλέζꙋε	he who wants, enters
88:	βρατά σα καζꙋβα βέρα	this door is called faith
89:	αμή τακάβα βέρα κοή νη μίλꙋβα νήϛꙋ ꙋ τβοή βέκ,	but (it is) such faith, which does not love anything of this age
90:	τίε νη μόζατ δα φλέζατ νά πόζη ραї	those ones cannot enter the God's Paradise
91:	τακὰ κάζꙋ́βα	thus he (?) speaks:
92:	κοή μίλꙋβα νέϛꙋ ꙋ τβοή βέκ τιέ νη μόζετ δα φλέζατ να ποζη ραї	ʺhe, who loves something of this age, those cannot enter the God's Paradiseʺ (?)
93:	ζαϛό σα δꙋσμὰνε πόγꙋ	because they are enemies of God
94:	ζαϛό ημα τζελιꙋβέτζη δα γꙋ ηματ κατό τζꙋ́ζδꙋ	because there are men, who have it (?) like something alien
95:	ζαϛὸ ακꙋ́ νά δꙋσέ ε ιꙋμ	because the mind is the eye of the soul
96:	ακꙋ́ ιꙋμ μήσλη ϛόκα η παρή	(and) if the mind thinks (only) about wares and money
	κοή τꙋβὰ μίσλη τίε τζιꙋβέτζη σά σλέπη	he, who thinks so, those people are blind
97:	ιꙋ́μ νίχνη σλέπ	their mind is blind
98:	η κόμꙋ μꙋ χόδη τάμꙋ	and whose (mind) goes there?
99:	η βάμ πόπομꙋ ζλή γρέσνη	yours too, of a bad and sinful priest! (?)
100:	τꙋ́γάφ δꙋσά ε βόρζανα ꙋ τεμνήτζη στράσνη	then the soul is bound in terrible dungeons
101:	η πὰκ κάζꙋβα	and again, He says:
102:	ζενά τφόε κατꙋ́ λꙋ́ζε πλοδꙋβήτα	ʺyour wife is like a fruitful vineyardʺ
103:	τꙋ́ ε πλότ να δꙋ́σε ακꙋ ημα μήσλη πόζηη η δꙋπρὴ	that is the fruit of soul, if it has divine and good thoughts
104:	ζαϛὸ μίσλε σε πόζηη	because these thoughts are God's (?)
105:	α πὸμήσλε σε διάβꙋλτζκꙋ	and (bad) ideas are devilish
106:	κοὴ ημα μήσλη δꙋπρὴ η πλὰγη τίε σα μίσλη ζα πꙋκαὲνιε	for one having good thoughts, these thoughts are for repentance
107:	ζ̶α̶δ̶ ζαραδί δρꙋ́γꙋ νὴ μίσλη	he does not think of anything else
108:	α κοὴ ημα πομίσλη τοὴ μίσλη ζα τβοὴ βέκ ζα ϛόκα η ζα παρὴ	and he, who has (devilish) ideas, thinks of this age, of wares and money
109:	τίε νή[κο]η πὸτ νι σὰ γότοβη ζα ꙋμηράλκα	these are never (ʺno way/timeʺ) ready for death
110:	τίε σα δελέκ πότ ζεμλέ ζατβόρενη ꙋ τεμνήτζη ϛρασνη	these are for a long way closed in the earth, in terrible dungeons
111:	δα μίσλη σέκηη τζꙋβέκ κατό ϛε δα ꙋμρέ	let every human thinks about how he will die
112:	τίε σα μίσλη πλάγη	these thoughts are good
113:	τίε μίσλη τζꙋ́βατ δꙋ́σι ꙋτ γρέσνη πὸμισλη	these thoughts protect the souls from sinful ideas
114:	τꙋγάβα μήσλη κατό τζὰρτζκꙋ βοήνꙋ	then he thinks as a royal soldier
115:	η τζιꙋ́βατ σφὸη γόσπꙋζα δꙋσά	and guards his lady the soul
116:	ζατꙋβά τρέπꙋβα σέκηη τζιꙋβέκ δα ε καραβꙋ́λ να ιꙋμ	for that reason, let every human be on guard for his mind
117:	δα ταρτζή ημότ	let he endlessly works on his treasure (?)
118:	δα νὴ γꙋ πꙋ́σκα δα χόδη πꙋ γρέσνη πόμισλη	let he never lets it go about to sinful ideas
119:	ζαϛὸ ιꙋμ ζαϛὸ σέκηη τζάσ χὸδη	because the mind moves every time
120:	αμά ακο χόδη τακά χὸδη	and it goes as it goes
121:	ακὸ γꙋ δαρζή σαїπίε	if he holds it as a landlord
122:	τα δα μꙋ δαδέ ραπꙋτα	then it gives him work
123:	τꙋβά ε πλάγη μήσλη δα σα μόλη πόγꙋ	this is (to have) good thoughts, to pray to God
124:	α κοή νή σα μόλετ πόγꙋ, αμή μήσλετ ζα τβόη βέκ τꙋγάφ νίχνη ιꙋ́μ νέ ζασꙋζτεν χόδη πο λὸση η γρέσνη πόμησλη,	and who does not pray to God, but he thinks about this age, then their mind goes unprotected (?) on bad and sinful ideas
125:	ιꙋμ τα βόδη η αγγελη η διάβολη	the mind is led by both angels and devils (?)
126:	ρέκαλ	(he?) said:
127:	ητέζε εϛ σοκρόβηϛε βάσα τάμꙋ πότετ η σαρτζέ τꙋ βάσα	ʺwhere is your treasure, there will be your heart tooʺ (?)
128:	τακά κάζꙋβα	thus (he?) says:
129:	δέκα τζꙋβέκα τ ιꙋμ τάμꙋ η δꙋσέ τα	ʺwhere is the mindʺ ʺthere is the soulʺ
130:	α δαρζὴ ιꙋμ ꙋ σέπε δα νέ μα γρέσνη πόμησλη	thus hold the mind close, so that it does not have sinful ideas
131:	τακάβα δꙋ́σε πλὴζꙋ πρή πόγα	such soul is close to God
132:	α ακꙋ νη δαρζή ιꙋμ ωτ γρέσνη πόμησλη τꙋγάφ δꙋσά σαμά η γόλα	and if the mind is not held away from the sinful ideas, the soul is alone and naked
133:	νέ μα κοὴ δα ε τζιꙋ́βα	there is no one to protect it
134:	σμε δάλζνη δα ταρπήμε ζαϛὸ νη δοὴδε μπόλεσ ηλη σηρομάϛιε	we have to suffer, because (when?) an illness or poverty comes
135:	η δα νη χꙋ́λετ ημε πόζηη	and we should not blame the name of God
136:	πράϛα πόγ να τζιꙋβέτζη καζέπ	God sends toil to men
137:	ζαϛό κογά νί γꙋ νακάζε πόγ τέσκꙋ νέμꙋ	because when God does not make them suffer, it is hard for them
138:	τίε σα δελέκꙋ ꙋτ πόγα	they are far away from God
139:	μπλάζε νά σιρꙋμάσι η νά πόλνη	blessed are the poor and the ill!
140:	η μλὸγꙋ ϛρασνꙋ νά πογάτη η να ζδράβη	and woe to the rich and healthy!
141:	ονηη δελέκꙋ ϛοετ ωτ ꙋτετζένιε πόζηη	they stand far away from seeking refuge at God
142:	πέρβꙋ βρέμε πηλὴ ζ̶ꙋ̶́ζ̶δ̶ꙋ̶ τζꙋ́δνη χριϛιάνε	in the beginning, the Christians were wonderful
143:	ονηη νή γλεδαλη η νί μίσλιλη ζα τβοὴ βέκ	they did not look at, nor think of this age
144:	δέν η νόσ μίσλιλη ζα όνιη βέκ	they thought about the other age for the day and night
145:	ζατꙋβά ꙋϛάβηλη η σλάτκη ραπꙋτη ꙋτ σόε σφέτ	for that reason they left the sweetness of this world
146:	η σα ꙋτζινίλι πꙋϛινή	and they became desert (hermits)
147:	κάμ ικονηη μίσλιλη	they thought towards icons
148:	ακꙋ πέσε ιꙋζέλη νε πή μόγαλη δα σι ꙋτζιꙋ́βατ δꙋ́σι τε ꙋτ γρέχοβε	if they would take (husbands or wives), they would not be able to protect their souls from sins
149:	ζαϛὸ ημάλη	because they had (wealth?)
150:	η ꙋϛάβηλη	and they left (it?)
151:	η ꙋτισλή πꙋ γꙋρὴ η πꙋ πλανινη γόλη η πόσι η γλὰδνη η ζέδνη	and they went to forests and mountains, naked and barefoot and hungry and thirsty
152:	η ζαβέλη πρη ϛράσνι αρσλάνι η πρη λίꙋτη ζμήη η πρη λꙋ́δη ζβέρꙋβε	and they lived next to terrible lions and fierce snakes and mad beasts
153:	α πηλή εδνή οτ νίχ τζάρτζκη τζεδά	and there were royal children among them
154:	α ζαραδί σφόη τε δꙋ́σι δα νί γη ζακꙋ́πετ χόδιλη σέκηη δέν κατό ꙋμρέλη	and, for the sake of their souls, they walked like dead for every day
155:	η̶ ν̶ί̶κ̶ο̶η̶ η νίκοη νι μꙋζή δα ησκάζε τέχνι τꙋ ζαχμέτ πꙋ́ 40 η πꙋ 50 η 60 γꙋδίνη	and no one can tell (all of) their works (they did) for 40 and 50 and 60 years
156:	σέκηη δέν πηλή γλάδνι η ζέδνι η γόλη κατό ꙋτ μαї́κα ρꙋδένη	every day they were hungry and thirsty and naked as they were born from their mother
157:	η ꙋτ γꙋλέμ ζαχμέτ πηλή κατό ꙋμρέλη	and because of hard work they were like dead
158:	αμή πηλή τζήϛη κατό άγγελη	but they were pure as angels
159:	σάσ τακβή ζαχμέτε σα χόδη νά ποζη ραї́	with such works one gets to the divine Paradise
160:	α δρꙋ́γη σφεττζή μꙋτζενίτζη ϛό χη μάτζηλη ζα βέρα χριϛηάντζκα	and other saints (were) martyrs, who were tortured for the Christian faith
161:	τρή ϛα η σεζ δεσέ γꙋδίνη σέκηη δέν μꙋ́τζηλη μλόγꙋ τιꙋρλί ꙋ μάκη	three hundred and sixty years, every day they tortured many, threw to torture
162:	εδνή ζίβη γη δράλη	some were flayed alive
163:	α δρꙋ́γη ꙋτ βησόκꙋ κάμενιαη χη πꙋ́σκαλη δα σα ꙋπηβατ	while others were thrown down from high rocks to die
164:	α δρꙋ́γι ꙋ φꙋρꙋ́ναη χη πέκαλη ζίβη	and others were baked alive in furnaces
165:	η ꙋ καζάναη χη βαρίλη	and they were boiled in cauldrons
166:	η να τζέρκꙋβε χη βαρτέλη	and they were hanged on churches
167:	η να αρσλάνε χη ζίβη γη δάβαλη δα χη ηζεδάτ	and they were given alive to lions as a food
168:	η να ζμίη ταη χη φάρλελη δα χη ꙋγρήζετ	and they were thrown to snakes to be bitten by them
169:	η ονηη σμέρτενη τεβνήτζη χη ζατβάρελη	and they were closed in deadly dungeons (?)
170:	η μλόγꙋ σφετί μꙋτζενίτζη ꙋ σμέρτενι τεβίητζη σα πρηꙋϛάβαλη	and many holy martyrs died in deadly dungeons
171:	σλꙋ́σεї́τε δα βήδητε κόλκꙋ γꙋλέμη η τέσκη μάκη σα πρηταρπέλη σφετί μꙋτζενίτζη	hear, so that you (can) see, how great and hard tortures the holy martyrs suffered!
172:	τίε σα τόκμꙋ σάσ αρχάγγελη η άγγελη	they are now just with archangels and angels
173:	τακά χη πꙋτζίτα σφετά τζέρκβα χερꙋβίμ η σεραφίμ	thus they are respected by the holy Church, by the Cherubim and Seraphim
174:	ζαϛό ο νίχνη δꙋ́σι σηδέλ χριϛόσ	because Christ sat next to their souls
175:	α ονιη πομίναλη ηζιγλένη ꙋσι	and they remembered (with?) pointed ears
176:	αμή σιγά νί μοτζατ νί πίατ νί γλάδνη νί ζέδνη	but now (they are) not tortured, nor beaten, nor hungry nor thirsty
177:	αμή σαμή χόδετ πꙋ ϛρανινή η πρόπατζη διάβολτζκη	but they go by themselves to the lands and abysses of the Devil
178:	χριϛόσ ραπꙋτίλ τρί δεϛε ι εδνο γꙋδίνη,	Christ worked for 31 years
179:	ραποτίλ δανα ναꙋ́τζη νάσ η νίε δα ραπότιμε δα νηι εδέμε τ̶ζ̶δ̶ τζίꙋζδη πότ	He worked to teach us to work, so that we do not eat from another one's toil
180:	πάκ κꙋγά ϛάνα γꙋδίνα σπραλ σφετή απόϛολη	then, after a year, He collected the holy apostles
181:	χοδίλ τρί γꙋδίνη	He walked for three years
182:	η μλόγꙋ τζιꙋδά ꙋτζινίλ	and He did many miracles
183:	ꙋμρέλι ꙋζηβέβαλη	dead were revived
184:	ꙋτ πέτ χλέπꙋβε πέτ χιλιάδη μꙋ́ζη νασίτιλ η ζένη η δετζά	from 5 breads He fed 5000 men with women and children
185:	η ελη ꙋτ σέε χλέπꙋβε, σα σπράλη σφετή απόϛολη δβα νὰ δεϛε κόσε τρόχη	and, as they ate from these breads, the holy apostles collected 12 baskets of leftovers
186:	πόσλετ εβρέη ωτ ζάβηś τα μλόγꙋ γꙋ μάτζηλη	then the Jews, because of jealousy, tortured him much
187:	τρι δεϛε η τρι χιλιάδι πότ γꙋ ꙋδρὴλη	33 thousand times they struck Him
188:	πꙋ τꙋβά κράσνο η πρεκρὰσνο λήτζε γꙋ πήλη βρꙋ́τ	all together were beating Him on that beautiful face
189:	σνάγα τα νέγꙋβα πηλά εδνά ρανα πο τίε λίꙋτη μίꙋκη	His body was one single wound after those fierce tortures
190:	η γꙋ πρικꙋβαλη νά κόρϛ	and they put Him on a cross
191:	η μꙋ ζαπήλη νά ρακή τε μꙋ η να νꙋγί τε μꙋ γꙋλέμη πιρόνε,	and they stuck big nails to His hands and legs
192:	α τοή ογνετζ πόζηη σίτζκη τε τέε μόκη πριταρπέλ ζαραδί νάσ	and this Lamb of God lived through these tortures for our sake
193:	δανα ꙋτκꙋ́πη νάσ ꙋτ ρόκη διάβολτζκη	so that He may buy us out from the hands of the Devil
194:	η κꙋγά πήλ χρηϛόσ νά κόρϛ τρί σαχάτε σλόντζε τꙋ σα πꙋτεβνήλꙋ	and when the Christ was on the cross, the sun became dark for three hours
195:	η τρί σαχάτε ζεμλέ τα σα τρέσαλα ϛράσνꙋ	and the ground was shaking terribly for three hours
196:	η ꙋζηβέλη βρꙋ́τ ꙋμρέλη τε τάμꙋ οτ σφετί γράδα ιέρꙋσαλίμ	and all the dead were revived there, in the holy city of Jerusalem
197:	η μλόγꙋ κοή πηλή σφετή γꙋ βίδελη κατό τίε ꙋζηβέλη	and those, who were saints, saw, how those became alive
198:	τακά ϛαή δα ꙋζηβέετ τάμꙋ νὰ ονηη βέκ	thus they will arise there, in the next age
199:	η δανα κάζημε	may we say
200:	σιγά βήκατ τζιꙋβέτζη	now the people say:
201:	νί ε τέσκꙋ ꙋτ βεργιά τα	ʺwe suffer from the taxesʺ
202:	δα πꙋζνάημε πάρβꙋ η τζήϛꙋ	let us know the first and pure (ones)!
203:	δα νε χꙋ́λημε ημε πόζηη,	let us not blaspheme the name of God!
204:	κꙋτρό ε πο τέσκꙋ δάλη βεργίε ηλη λꙋ́τη μάκοι	which is worse, the tax or fierce torment?
205:	μλόγꙋ ε πο τέσκꙋ μόκοι ꙋτ βεργία τα	torment is much worse than the taxes
206:	τꙋγάβα νί ζαλη παρή	in those times, they did not take the money
207:	αμή ονηη δάβαλη παρή, κοή ꙋϛάβη βέρα πόζηη,	they were giving the money to those, who abandoned the faith in God
208:	αμά σφετί η μάζη η ζένη η δετζά νέ ꙋϛάβηλη βέρα τα	but the saints, men and women and children, did not abandon the faith
209:	αμί χόδιλη νά μόκοι κατό να ραδꙋσ	but rather, they went to torments as if to joy
210:	α σεγά τακά δα μότζετ	but let them (try to) torture (us) now!
211:	δάλη πεχ σε νασέλ ꙋτ δέσετ χιλιάδι εδίν δα πρηταρπή τακβή λιꙋ́τη η τέσκη μόκη,	would there be anyone among ten thousand, who would suffer through such fierce and hard torments?
212:	αμά τίε σφεττζή ꙋτ τέσκη μάκοι πέλη πέσνη πόζηη,	but those saints sang songs of God from those hard tortures
213:	αμά τίε χριϛιάνε ημάλη η νόσιλη ꙋ τέχνη ꙋϛά νίχνο σόρτζε ημε χριϛόβꙋ	but those Christians had and carried in their mouths and hearts the name of Christ
214:	νεπρεϛάνο τζήναλη	they prayed (ʺdidʺ) perpetually:
215:	γόσποδι ηισꙋ́σε χριϛε σίνε πόζηη πόμιλꙋη με γρέσναγꙋ	ʺo Lord Jesus Christ, Son of God, may you have mercy on sinful myselfʺ
216:	ονηη σέκηη τζάσ χριϛά μόληη	they prayed to Christ in every hour
217:	η χριϛά βήκαλη δα χμη πꙋμάγα η δα γη ꙋκρεπή,	and they called the Christ to help them and to make them strong
218:	χριϛά βήκαλη	they called the Christ
219:	η χριϛά μόληλη	and they prayed to Christ for that
220:	ζατꙋβά η χριϛόσ ꙋ τέχνι δꙋ́σι σιδέλ	and the Christ sat at their souls
221:	η να ζήβꙋ χριϛόσ ημ δάλ σίλα η κρέποϛ.	and the Christ gave them strength and sturdiness
222:	ονιη δα πέχα νί μοληλη νά χριϛά σέκηη τζάσ νε πή μόγαλη δα πριταρπέτ τόλκꙋβα λίꙋτη μόκοι,	if they did not pray to Christ everytime, they would not be able to suffer so fierce torments
223:	ζατꙋβά ν̶έ̶ βερνι τε χη φάρλελη να ογαν δα ηζγꙋρέτ,	for that reason they threw the believers to fire to burn
224:	α ογαν νέ μογαλ δα χη ηζγꙋρέβα	but the fire could not burn them
225:	η οτροβα νέ μογαλα δα χη ꙋτροβꙋβα,	and the poison could not poison them
226:	η λίꙋτη ζμήη νέ μογαλη δα χη ꙋγρήζετ,	and the fierce snakes could not bite them
227:	ώ λελε βέρα κόλκꙋ ε σίλνα η μόλενιε πόγα η τζίϛꙋ ζίβένιε,	oh, how strong is the faith, and the prayer to God, and pure life
228:	αμά τίε χριϛιάνε νήκοη πότ νέ σα ꙋμπήβαλη	but those Christians were never killing (?)
229:	η νέ σα ꙋπήβαλη πηένη,	they never drunk (so much as to) be drunk
230:	η νίκοη πότ νέ πελη πέσνη διάβολτζκη	and they never sung devilish songs
231:	η νί σφήριλη	and they did not play (instruments)
232:	η νέ ηγράλη	and they did not dance
233:	αμή σίτζκη μꙋ́ζη η ζένη κνήγα ζνάελη	but all the men and women knew the literature (Scripture?)
234:	βέτζερꙋ η ꙋ́τρηνꙋ να πόγα σα μόληλη,	they prayed in the morning and evening to God
235:	α σεγά νή σα μολετ να πόγα,	and now they don't pray to God
236:	αμί πέατ πέσνη διάβολτζκη	but they sing devilish songs
237:	η σα ράδꙋβα διάβολα τ σασ τέχνη τε δꙋ́σι	and the Devil rejoices about their souls
238:	η νη σά λέγαλη σάσ ζένι τε σι βρꙋ́τ δενέ τε	and (the early Christians) did not lay with their wives every day
239:	η τζήϛꙋ ζιβέλη κατꙋ́ άγγελη	they lived purely as angels
240:	α σεγά ꙋτ γρέσνο ζηβένιε η ꙋτ πρꙋκλέτꙋ πηάντζκꙋ η ꙋμꙋβέ τε σι σα ζαγꙋ́πηλη	and now, because of sinful life and accursed drinking, they even lose their minds
241:	η ϛάναλι σα κακβότꙋ πεζꙋ́μνη δꙋπήτατζη	and they became like mindless cattle
242:	πꙋ πε δεσέ η πꙋ σεζ δεσέ γꙋδίνη σα ζένετ πꙋ τρή ζένη	they marry in (their) 50s and even 60s, with (up to) three women
243:	η τρί ζένη νι δάβα ζακόν	and the Law does not allow (ʺgiveʺ) three wives
244:	η φλέζε πλꙋ́δνꙋ διάβολ	and the adulterous Devil enters
245:	η χη βλετζέ	and he drags them
246:	ονηη κατό σλέπη νι βίδατ βεριꙋ́γι η ꙋζδη διάβꙋλτζκη	they, as blind ones, do not see the chains and reins of the Devil
247:	ονηη σλέπη η νέ βερνη νί σα μόλετ νά χριϛὰ	they, blind and faithless ones, do not pray to Christ
248:	αμί χόδετ πꙋ πρꙋκλέτꙋ πιάντζκꙋ η πο μαγέ	but they go with accursed drinking and magic
249:	ωχ σλέπη δꙋ́σι η νέ βερνη τζελꙋβέτζη, ζαϛό σα πίσꙋβατε, νά διάβολα	o you blind souls and faithless men, why do you enlist yourself to the Devil?
250:	διάβολ χη μάτζη	the Devil tortures them
251:	α ονηη, πάκ να διάβολα χόδετ,	but they go to the Devil again
252:	ωχ γꙋλέμα βάσα σλεποτά	o how big is your blindness!
253:	χριϛόσ κꙋγά χόδιλ πꙋ ζεμλέ τα η ησπάδηλ ꙋτ εδίν τζιλέκ μλόγꙋ διάβολε	when the Christ walked the Earth, He banished from one man many devils
254:	πάκ τέε διάβολε σα μόλιλη νὰ χριϛά δα χμι δαδέ ηζιν δα φλέζατ νά σφινιέ τε,	then these devils prayed Christ to allow them to enter some swines
255:	ακꙋ́ πεσ ηζιν γόσποδοφ νι μόζε διάβολ δα φλέζε νὰ σφηνηε τꙋ τό χήτζ νι μόζε δα φλέζε φάφ κόϛα η φάφ δόμ πόζηη	if a devil cannot enter a swine without the Lord's permit, the less can it enter a house of God
256:	νίε σίτζκη χριϛιάνε σμέ β δόμꙋβε η κόϛη πόζηη	we all Christians are in the house of God
257:	ζαϛὸ σμέ ζάλη σνάγα η κόρφ χριϛόβα	because we have taken the body and blood of Christ
258:	νι μόζε διάβολ δα φλέζε πρη χριϛὰ	the Devil cannot enter next to Christ
259:	νι μόζε διάβολ δα φλέζε να βέραν τζηλέκ να βέραν χριϛιάν	the Devil cannot enter a faithful man, a faithful Christian
260:	ζήφ ε χριϛόσ α̶κ̶ο̶ ή̶ ζ̶η̶λ̶έ̶κ̶	the Christ is alive
261:	α κꙋτρή τζιλέτζη νέ ματ τζίϛά βέρα ꙋ τέχ ζηβέε διάβολ	and the men, who do not have pure faith, in them the Devil lives
262:	τίε σα κꙋνάτζη διάβολτζκοι	they are Devil's mansions
263:	ζαϛό χόδι διάβꙋλ πꙋ τζιꙋβέτζη	because the Devil goes around the men
264:	η ρꙋ́κα κατό αρσλάν	and he growls like a lion
265:	σάκα δα νη ηζκάζε ζήβη,	he wants to spill us alive
266:	τοή νί αδε μέσꙋ,	he does not eat meat
267:	νί πιε κόρφ	nor does he drink blood
268:	αμή χόδι πꙋ βρꙋ́ λιꙋδιέ τε	but he goes around all people
269:	η χμη κραδέ ꙋτ σαρτζά τα βέρα	and he steals the faith from their hearts
270:	η χμη κραδέ ημότ	and he steals their treasure
271:	η δάβα νά τζιꙋβέτζη νέ βερνη	and he gives to the faithless people
272:	η χμη δάβα ϛράχ δα ηματ ꙋτ διάβꙋλꙋ,	and he makes them fear the Devil
273:	αμή κοή ημα ϛράχ ꙋτ διάβολα, τίε πόγα νέ ματ η νι σα πόζηη	but who fears the Devil, those don't have a God, nor are His
274:	τίε σα βόρζανη η ζασꙋστενη σάσ ꙋϛη διάβολτζκη,	they are bound and reined (?) up with devilish reins (?)
275:	σάσ τοβά λꙋβή η φάϛα διάβꙋλ τζελιꙋβέτζη	thus the Devil hunts and catches people
276:	ζατοβά κάζꙋβα σφετί ιωαν́, πογꙋσλόφ	that is why John the Evangelist teaches: (?)
277:	ηματ ϛράχ ωτ μάκα	ʺthey have fear of tormentʺ
278:	τακὰ κάζꙋβα	thus he says:
279:	κοὴ ημα ϛράχ ꙋτ διάβολα πόγα νέ ματ τίε τζελꙋβέτζη	ʺthose people have no God, who fear the Devilʺ (?)
280:	τίε σα πέζ πόζηη	they are without God
281:	σίτζκι τε χριϛιάνε η μόζη η ζένι ημαμε δα ꙋπόριμε σόσ διάβολα,	all Christians, men and women alike, we have to struggle with the Devil
282:	τίε τζελꙋβέτζη νι μόζατ δα σα κꙋρτꙋλίσατ ꙋτ διάβꙋλτζκι τε ρόκοι,	those people cannot save themselves from the Devil's hands
283:	τίε κοὴ ηματ ϛράχ ωτ διάβολα τ ονηη νί σα πόζηη	those who fear the Devil, they are not of God
284:	κꙋγά σα ζήβη νι σά πόζητζκη	as long as they live, they are not God's
285:	η κꙋγά ꙋμράτ νι σά γόσποττζκη	and when they die, they are not Lord's
286:	ζαϛὸ νέ ημάλη ϛράχ ωτ πόγα	because they did not have fear of God
287:	αμή σα πꙋέλη ꙋτ διάβꙋλ,	but they feared the Devil
288:	η τακά πίσα πράτιε χριϛιάνε	and thus he (John?) wrote, o Christian brothers
289:	δα σα πρηꙋτζέβατε να διάβꙋλꙋ	may you learn about the Devil
290:	η τοή σταή δα πꙋπέγνε ꙋτ βάσ	and he will ran from you
291:	τꙋβά ε πρετίβενιε δα βα ε νέ ϛραχ ωτ διάβολα,	this is the remedy (?), so that you do not fear the Devil
292:	η δα νι τζίνιτε ϛό ε γρέσνο	and may you do not do sinful things
293:	η δα νι σλꙋ́σετε νά γρέχꙋβε	and may you do not hear about sins
294:	τꙋβά ε πρꙋτιβάνιε να διάβολ	that is the resistance to the Devil
295:	η δα σα πꙋκάετε,	and may you repent
296:	ζαϛὸ ήδε ꙋμιράλκα,	because the death is coming
297:	η νι ζνάημε κꙋγα ϛαή δα νι γράπνε η ϛαη δα νι πꙋσετζέ ϛρὰσνα σεκίρα πόζηη λꙋ́δη σμερ τά	and we do not know, when the terrible axe of God, the fierce death, will catch us and slash us
298:	η ϛε δα νι ꙋτνεσε τάμο νά ϛράσεν σόδια ιησꙋ́σα χριϛὰ	and it will carry us there, to the terrible judgement of Jesus Christ
299:	τοή τάμꙋ νή σα ηζμόλιꙋβα	He is not merciful there
300:	α ꙋδβέ δꙋκὰτη σμέ ζήβη ε μλόγꙋ μιλꙋϛίφ	only as long as we are alive He is merciful
301:	η πρꙋϛάβα σέκομꙋ σίτζκι τε γρέχοβε	and He forgives all the sins to everyone
302:	η τακά ρεκάλ χριϛόσ	thus the Christ said:
303:	σίτζκι τε χριϛιάνε η μόζη η ζένη δα ὴματ να ημότ	ʺmay all the Christians, men and women alike, have a chanceʺ (?)
304:	η τꙋβά δα μίσλετ	and may they think
305:	σέε τζὲτρι ρέτζη κοή μίσλη τοή μόζε δα πόδε σύν πόζηη	he, who thinks about these four things, may become a son of God
306:	η μὸζε δα πꙋπέγνε ꙋτ βρꙋ́τ γρεχοβέ τε	and he will be able to run away from all the sins
307:	η μοζε δα ꙋμρέ	and he may die
308:	η τζήϛꙋ πꙋκαένιε σέκηη τꙋβά δα μίσλη,	and (it is a) pure repentence for everyone, who thinks
309:	πόρβꙋ σμέρτ	first, the death
310:	φτόρꙋ σαδόβιε,	second, the Judgement
311:	τρέτꙋ ε τζάρτζκꙋ νεπέσνη	third, the Kingdom of Heaven
312:	τζετβέρτꙋ μάκα βέτζνα,	fourth, the eternal torment
313:	σοχρανὴ γόσποδη φσέχ πραβοσλάβηνη ωτ σεї αϛράνη	Lord, save all those of the rightful faith, whom you have in this land (?)
314:	η μασ πꙋμίλꙋβαї́	and give us mercy
315:	αμίν	amen